Çift Yönlü Önceliklendirme Analizi

Çift Yönlü Önceliklendirme Analizi

Öncelikli konuların belirlenmesinde Avrupa Finansal Raporlama Danışma Grubu’nun (EFRAG – European Financial Reporting Advisory Group) Avrupa Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (ESRS), Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (IFRS) kuruluşunun bir parçası olan Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu (International Sustainability Standards Board, ISSB) tarafından yayımlanan IFRS S1 (Sürdürülebilirlikle İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişkin Genel Hükümler), IFRS S2 (İklimle İlgili Açıklamalar) ile GRI Standartları temel alınmıştır. Öncelikli konuların belirlenmesinde, önceki yıllarda olduğu gibi ‘çift yönlü önceliklendirme’ yaklaşımı benimsenmiştir.

Faaliyetlerimizin, çevre ve insanlar üzerindeki etkileri – etki açısından öncelik – ile çevresel ve sosyal konuların şirket faaliyetleri üzerindeki etkisi – Finansal açıdan öncelik – açılarından belirlenmiş ve değerlendirilmiştir. Etki önemi, Grubun faaliyetlerinin çevresinde yarattığı olumlu veya olumsuz etkilerle ilgilenirken, finansal önem, çevrenin Grubun ekonomik durumunu nasıl etkilediği veya etkileyebileceği sonucunda ortaya çıkan riskler ve fırsatlarla ilgilenir. 

Önceki dönemlerden farklı olarak  ESRS özel kategorilerine göre tanımlanan etkiler, riskler ve fırsatlara yönelik analizlerin gerçekleştirilmesi ve bunların arasında Banka için önemli olanların belirlenerek ilgili bilgilerin açıklanmasına yönelik çalışmalar yapılmıştır.  Önem derecesi, Grubun stratejik öncelikleri ve bunların uygulanması, piyasa ortamı, paydaşlarla etkileşime göre değerlendirilmiş olup, bu alanlardaki gelişmeler ile düzenlemelerdeki değişikliklere göre periyodik  olarak gözden geçirilmesi beklenmektedir.

Önceliklendirme analizinde etki ve finansal önemlilik göz önünde bulundurulsa da raporlamanın Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları’na uyumu açısından açıklanan bilgilerde finansal önemlilik gözetilmiştir.

Metodoloji

Garanti BBVA’nın çift yönlü  önceliklendirme analizi, önceki çalışmaların sonuçlarına ve mevcut en güncel ve doğru bilgilere dayanmaktadır. Bu analiz, hem iç süreçler hem de piyasa referanslarını kapsayan araçlar, standartlar ve süreçleri entegre ederek gerçekleştirilmiştir. Bu yaklaşım, analizin Grubun stratejisi, paydaşların ihtiyaçları ve düzenleyici hükümlerle uyumlu şekilde geliştirilmesini ve evrimleşmesini sağlamaktadır. Uygulanan metodoloji üç aşamada yapılandırılmıştır: bağlam analizi, etkiler, riskler ve fırsatların tanımlanması ve tanımlanan bu unsurların değerlendirilmesi.

Bu süreçte, her konunun yönetiminden sorumlu ekiplerin (Sürdürülebilirlik, Sürdürülebilir Ofis, Sürdülebilir Finansman) aktif katılımı sağlanmış, ve öne çıkan konuların etki derecesi ve olasılığına ilişkin bilgi ve değerlendirmeleri dikkate alınmıştır.

1. Aşama: Konuların listelenmesi

Bankayı etkileyen veya etkileme potansiyeli olan konular, stratejik öncelikler, paydaş beklentileri, küresel eğilimler ve beklentiler ile GRI, ESRS referansları gibi gelişmiş raporlama standardlarında yer alan temalar ışığında belirlenmiştir.

Bu kapsamda küresel raporlama standartları ve düzenlemeler ile birlikte, konuların listelenmesinde aşağıdakiler kullanılmıştır;

• Doğal Sermaye (iklim, çevre, vb) konularındaki etkiler için NCFA ve UNEP-WCMC tarafından geliştirilen ENCORE aracı
• Paydaş Anketi: Sürdürülebilirlik konularının paydaşlar nezdinde önceliğini ve etkisini tanımlayabilmek için paydaş anketi düzenlenmiştir. Çalışanlar, bağlı ortaklıklar, müşteriler, STK’lar ve yatırımcılar gibi çeşitli paydaş gruplarının yanıtları değerlendirmeye alınmıştır.
• Bankalar için Portföy Etki Analiz Aracı – Birleşmiş Milletler Çevre Programı Finans Girişimi (UNEP FI)
• Garanti BBVA İtibar Riski Analizi

2. Aşama: Etkilerin, Risklerin ve Fırsatların (IRO) Tanımlanması ve Tanımı

Belirlenen konuların, etki, risk ve fırsat tanımlaması ve değerlendirmesi yapılırken, ilgili konunun yönetiminden sorumlu ekiplerin aktif değerlendirmesi dikkate alınmıştır. Bununla birlikte;

• Banka’nın kredi portföyüne dayanarak sektörel ve coğrafi etkileri belirlemek için kullanılan UNEP-FI Etki Aracı ve ENCORE aracı kullanılmıştır.
• Sürdürülebilirlik konularının paydaşlar nezdinde önceliğini ve etkisini tanımlayabilmek için paydaş anketi düzenlenmiştir. Çalışanlar, bağlı ortaklıklar, müşteriler, STK’lar ve yatırımcılar gibi çeşitli paydaş gruplarının yanıtları değerlendirmeye alınmıştır.
• İnsan haklarıyla ilgili etkilerin belirlenmesini kolaylaştıran İnsan Hakları Durum Tespiti Methodu kullanılmıştır.
• Risk değerlendirmesinde kapsamlı bir perspektif sağlayan İklim Değişikliği Risk Değerlendirmesi ve İtibar ve Finansal Olmayan Risk Matrisi gibi iç metodolojiler de kullanılmıştır.
• SASB tarafından belirlenen sektörel standartlar ve Avrupa Bankacılık Otoritesi’nin (EBA) yönergeleri gibi finans sektörü için ilgili riskleri ve fırsatları belirlemek ve yönetmek adına ek kriterler sunan standartlara dayanmaktadır.
• IRO’lar belirlendikten sonra aşağıdaki kriterlere göre tanımlanmış ve sınıflandırılmıştır:
• Mevcut/Potansiyel: Mevcut etki, risk ve fırsatlarla birlikte, gelecekte gerçekleşme potansiyeli olan etki, risk ve fırsatlar ayrıştırılmıştır
• Zaman Aralığı:
  • Kısa vadeli: 1 yıla kadar
  • Orta vadeli: 1-4 yıl
  • Uzun vadeli: 4 yıldan fazla
• Değer Zinciri Aşaması: Yukarı Yönlü Akış (Upstream), Kendi Operasyonlarımız ve Aşağı Yönlü Akış (Downstream) olarak sınıflandırma.
• ESRS Konuları: Her bir konunun ESRS öncelikli konu standartlarına uygun olarak belirli temalara ve kategorilere atanması.

3. Aşama: Değerlendirme

Her bir konu başlığını değerlendirmek için yukarıda bahsi geçen araçlarla birlikte, konu ile ilgili birimlerle yapılan toplantılarda da değerlendirilerek, puanlanmıştır. Nihai sonuç Sürdürülebilirlik Komitesi’nin görüş ve onayına sunulmuştur.

Etki Önemliliği Değerlendirmesi

"İçten dışa" etki önemi, bir kuruluşun faaliyetlerinin çevresine, yani insanlara, çevreye ve genel olarak topluma nasıl etkiler yarattığının değerlendirilmesini ifade eder. Uygulanan metodoloji, etkinin ciddiyetini belirleyen üç temel faktör etrafında yapılandırılmıştır:

• Büyüklük (Magnitude): Etkinin önemi, minimal etkilerden kritik sonuçlara kadar ölçülür. Bu yaklaşım, en yüksek etkili konuların stratejik karar alma sürecinde önceliklendirilmesini sağlar.
• Kapsam (Scope): Etkinin coğrafi veya sektörel kapsamına göre (yerel, ulusal veya küresel) sınıflandırılarak etkisinin boyutu tanımlanır. Bu, Grubun stratejilerinin risk veya fırsat ölçeğine göre ayarlanmasına olanak tanır.
• Geri Döndürülemezlik (Irremediability): Yalnızca olumsuz etkiler için uygulanır ve verilen zararın geri alınabilirliğini değerlendirir. Bu kriter, biyolojik çeşitliliğin kaybı veya ciddi çalışma hakları ihlalleri gibi insan haklarını geri dönülemez şekilde etkileyen etkilere daha fazla ağırlık verir.
• Potansiyel etkiler için değerlendirme, meydana gelme olasılığını (%15'ten az - düşük ihtimal, %90'dan fazla - neredeyse kesin) ve yukarıda belirtilen zaman aralıklarını içerir. Olumsuz etkiler söz konusu olduğunda, insan haklarının korunması ve saygı gösterilmesi önceliklidir.
• Bu faktörler, ciddiyet, olasılık ve zaman aralığı ağırlıklandırılarak; olumsuz etkiler için geri döndürülemezlik eklenerek nicelleştirilir. Etkiler,  aşağıdaki önem eşiklerine göre sınıflandırılır:
• Pozitif Etkiler: Yüksek büyüklüğe sahip ve gerçekleşme olasılığı mevcut veya çok muhtemel olarak sınıflandırılan etkiler önemli olarak kabul edilir.
• Negatif Etkiler: Orta veya yüksek büyüklüğe sahip ve gerçekleşme olasılığı muhtemel, çok muhtemel veya mevcut olarak sınıflandırılan etkiler önem eşiğine dahildir.

Finansal Önemlilik Değerlendirmesi

Garanti BBVA’nın finansal önemlilik değerlendirmesi, Grubun finansal durumu üzerinde önemli etkisi olan ÇSY (Çevresel Sosyal ve Yönetişim) risk ve fırsatlarının değerlendirilmesine odaklanır. Uluslararası referans standartlarıyla uyumlu bu analiz, “dıştan içe” bir yaklaşım benimser ve büyüme, operasyonel performans ve sermayeye erişim gibi belirleyici faktörleri dikkate alır. Kullanılan metodoloji, iç ve dış araçlar ile bilgi kaynaklarına dayalı olarak, finansal etkilerin olasılığını ve büyüklüğünü değerlendirir.

Kullanılan araçlar arasında, doğal sermayeyle ilgili risk ve fırsatların belirlenmesini ve yönetilmesini kolaylaştıran ENCORE (Exploring Natural Capital Opportunities, Risks and Exposure) aracı öne çıkar. Bu araç, ekonomik faaliyetlerin ekosistem hizmetlerine bağımlılığı ve etkileri hakkında bilgi sağlar.

Garanti BBVA’nın İklim Risk Değerlendirme süreci, iklimsel ve geçiş risklerini değerlendirerek, ÇSY risklerinin Banka ve bağlı ortaklıklarının faaliyetleri ve iş modeli üzerindeki etkilerini analiz etmek için hayati önem taşır. Daha fazla bilgi için ‘Sürdürülebilirlik’ bölümüne bakınız.

Ayrıca, Garanti BBVA, özellikle insan sermayesi ve iş etiği ile ilgili sosyal ve yönetişim risklerini değerlendirmek için temel metrikler sunan SASB gibi sektörel standartları kullanmıştır. 

Çift yönlü önceliklendirme analizi sonucunda belirlenen sürdürülebilirlik ve iklimle ilgili risk ve fırsatlardan kaynaklanabilecek unsurların nakit akışı üzerindeki etkisi ve potansiyel gelir artışı kapsamlı ve uzun vadeli çalışmalar gerektirmektedir.

Bununla birlikte, düşük karbon ekonomisine geçiş, sürdürülebilir finansman, sera gazı emisyonları gibi iklimle ilgili konularla ilişkili kredi portföyü ve hesaplanan beklenen kredi zararı karşılığı değerlendirildiğinde, kısa vadede finansal tabloları etkileyecek önemli bir düzeltme riski bulunmadığı belirlenmiştir.

Analiz sonucu ortaya çıkan öncelikli riskler (iklim riski hariç), Bankada operasyonel risklerin yönetiminde kullanılan operasyonel risk türleri ile eşleştirilmiştir. Eşleştirme neticesinde hali hazırda Banka'nın operasyonel risk yönetimine ilişkin risk ve kontrollerinin tanımlandığı, risklerin sayısallaştırıldığı Risk ve Kontrol Öz Değerlendirme Formu üzerinden ilgili risk türlerinde tanımlanmış risk adedine, risklerin doğal ve artık risk tutarlarına ulaşılmıştır. Analiz sonucu ortaya çıkan öncelikli riskler (iklim riski hariç) kavramsal olarak teknik operasyonel risk türleri ile eşleştirilerek hali hazırda Banka’da operasyonel risk ve kontrollerin tanımlandığı, risk ölçümlerinin gerçekleştirildiği risk ve kontrol öz değerlendirme formu üzerinden ilgili risk türlerinde tanımlanmış risk adedine, risklerin doğal ve artık risk tutarlarına ulaşılmıştır. Bu analiz sonucunda tanımlanan risklerin kısa vadede muhasebe kayıtlarında önemli bir düzeltme riski bulunmadığı değerlendirmesi yapılmıştır.

Sürdürülebilirlik ve iklimle ilgili risk ve fırsatlara ilişkin çalışmaların somut finansal etkileri, banka bilançosunda ana olarak krediler, beklenen zarar karşılıkları ve özkaynak kalemlerinde gözlenmesi beklenir ve bu etkiler yalnızca Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları’na uyum çerçevesinde finansal önemlilik taşıması durumunda açıklanır. Finansal önemlilik kriteri,  vergi öncesi karın belirli bir oranı hesaba katılarak eşik değer belirlenmiş ve analiz buna uygun olarak yürütülmüştür.

Sonuçlar ve Önemlilik Belirleme

Çift yönlü önceliklendirme analizinde yedi ana temada önemli IRO’lar belirlemiştir. Bu sonuçlar, kuruluşun iş modelini şekillendiren, gelişmekte olan zorlukları ve fırsatları yansıtarak stratejik önceliklerle uyumlu bir şekilde sürekli değişen bir çevrede yer almaktadır.

Aşağıdaki tablo etki, risk ve fırsat bazında ayrıştırılmış çift yönlü önceliklendirme analizi sonuçlarını göstermektedir:

İLGİLİ BAŞLIKLAR

• Etki, Risk ve Fırsatların Değer Zinciri üzerinde etkileri
• Sürdürülebilirlik ile ilgili öncelikli olarak belirlenen Etki, Risk ve Fırsatlar
• Çift Yönlü Önceliklendirme Analizinin Stratejiye Entegrasyonu

Tüm başlıklar ve detaya buradan ulaşabilirsiniz.

Not: Çift Önceliklendirme Analizi 2024 Entegre Raporundan alınmıştır.